معرفی گروه های داوری جشنواره بیستم

گروه ادبیات

داوران این گروه عبارتند از:

ملاحت نجفی عرب

مرجان سجودی

صدف گلمرادی

بیانیه گروه:

«کتاب خوب، یکی از ابزارهای کمال بشری است.»(مقام معظم رهبری مدظله العالی)
هیئت داوران بیستمین جشنواره کتاب رشد در بخش ادبیات ضمن قدردانی از فرهیختگانی که با ارسال آثار مکتوب خود در جشنواره شرکت نمودند، یادآور می شود آثار ارسالی از لحاظ کیفیت چندان انتظارات اعضای داوری را برآورده نکرد. انتظار می رفت آثار ارسالی:
1-رویکرد کاربردی داشته باشد و بخشی از نیازهای جامعه دانش آموزی و فرهنگی را پوشش دهد.
2. نتیجه فعالیت ها و پژوهش های اخیر نویسندگان محترم باشد.
3. روزآمد باشد و در منابع آن از کتاب ها و مقالات علمی و پژوهشی اخیر استفاده شده باشد. 
4-نحوه ارجاع دهی آن بر اساس آخرین دستاوردهای علمی بین المللی باشد.
 با این وجود هیئت داوران به منظور حفظ حقوق نویسندگان محترم و اجرای مسئولیت خود به داوری 22 کتاب در زمینه ادبیات پرداخت و پس از بررسی آنها و بیان دیدگاه ها و نظرات سایر اعضای گروه داوری هیچ اثری را شایسته برگزیده شدن ندانست.2 کتاب «بازی متن و تصویر»، اثر ماریا نیکولایوا و کارول اسکات با ترجمه فریبا خوشبخت، محبوبه البرزی ، با همکاری فائزه محمدبیگی و کتاب «شرلوک هولمز» نوشته استیون دویل و دیوید ای کرادر با ترجمه بهرام محتشمی را تقدیری اعلام نمود. همچنین در بخش نامزدهای جشنواره سه اثر«گهواره گربه و دیگر هیچ» از علی اصغر باقری، کتابـ «رسم شاعری، تدوین موضوعی بیانات آیت الله خامنه ای درباره شعر» از محمدرضا وحیدزاده و کتاب«هوشنگ گلشیری » به کوشش مریم شیرازی را معرفی کرد. 
ما هیئت داوران بخش ادبیات بیستمین جشنواره کتاب رشد اعلام می داریم:
تمام تلاش خود را کرده تا بی طرفانه و منطبق با اصول حرفه ای قضاوت نماییم.
کوشیده ایم تا آنچه می ماند دست کم نقطه ای برای آغاز حرکات مثبت و مثمر ثمر باشد.
سعی کرده ایم به دور از حب و بغض در مدار منطق و استدلال حرکت کنیم. 
بر این باوریم که جشنواره می تواند آغازگر شکل گیری آینده ای امیدبخش باشد. 
در پایان از همه فرهیختگان به خاطر همه اعتمادها سپاسگزاریم. 

گروه تصویرگری

داوران این گروه عبارتند از:

کوروش پارسانژاد

احمد قائمی مهدوی

حسین یوزباشی

بیانیه گروه:

به نام خداوند جان و خرد     کزین برتر اندیشه برنگذرد
خداوند نام و خداوند جای      خداوند روزی ده رهنمای

در این مرز و بوم، هنر کتاب آرایی عمری به بلندای تاریخ دارد. هنر فاخری که درپس گذار از قرن ها  همچون مرواریدی غلطان همچنان درخشندگی خود را حفظ کرده است. کتاب هایی چون قرآن و شاهنامه بایسنغری و معراج نامه خود گواهی بر این مدعاست.
دنیای کتاب چنان گسترده است که هنرهای فراوانی را در خود جای داده است و در این میان هنر گرافیک به خاطر کارآمدیش جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. هنری که قادر است در قالب صفحه آرایی، طراحی جلد، تصویرسازی و تایپوگرافی بر چشم و اندیشه مخاطبان خویش در کمترین زمان بیشترین تاثیر را بگذارد.
هییت داوران بخش طراحی کتاب بیستمین جشنواره کتاب رشد ضمن تقدیر و تشکر از طراحان، تصویرگران و ناشرانی که با توجه به شرایط اقتصادی موجود همواره با کوشش خود چراغ نشر را روشن نگه می‎دارد، بر مبنای چهار شاخص بخش تصویرگری بیستمین جشنواره کتاب رشد را داوری کرد. 
توجه به ساختار طراحی جلد با توجه به محتوا و رعایت اصول زیبایی شناسی و آکادمیک، توجه به گرافیک کتاب اعم از جلد، متن و تصاویر به عنوان یک ساختار یکپارچه، توجه به صفحه آرایی و رعایت اصول و مبانی حرفه ای و خلاقیت و نوآوری در صفحه آرایی؛ توجه به گروه سنی و تناسب تکنیک  با گروه سنی و نگاه به فرهنگ بومی و ایرانی اسلامی  از جمله شاخص های داوری این دوره از جشنواره بوده است.
هیات داوران  بر این باور است که تنوع کیفی آثار رسیده به دبیرخانه جشنواره قابل توجه است. همچنین اعتقاد داریم در کنار کوشش های خلاقانه و ستودنی در این عرصه تا رسیدن به وضعیت مطلوب با عنایت به هویت ایرانی اسلامی و سابقه درخشان کتاب آرایی در در دوران پس از اسلام هنوز فاصله وجود دارد.
هییت داوران بخش طراحی کتاب بیستمین جشنواره کتاب رشد
کوروش پارسانژاد، احمد قائمی مهدوی، حسین یوزباشی

گروه تفکر و سبک زندگی

داوران این گروه عبارتند از:

سجاد مهدی زاده

فهیمه فداکار

نفیسه نجفی قدسی

بیانیه گروه:

یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد علاقه جامعه امروز، در تمام رده‌های سنی، موضوع مهارت‌های زندگی و مسائل ناظر به سبک زندگی به شمار می‌رود؛ در چند سال اخیر نیز این موضوع مورد توجه مولفان و ناشران ایرانی قرار گرفته است، هرچند این توجه با آشفتگی و نابسامانی‌هایی همراه بوده است؛ در این بین به علت اقبال و بازارگرم اقتصادی آن، شاهد ترویج آثار زرد و بازار پسند و البته انبوه آثار ترجمه‌ای غیربومی نیز بوده‌ایم که با نیازها و واقعیت‌های فرهنگ ایرانی چندان سازگار نبوده است. گستردگی موضوع مهارت‌های زندگی و مولفه‌های آن نیز موجب ابهاماتی در این عرصه شده است و حجم قابل توجهی از تولیدات مکتوب و البته آموزش‌ها ناظر با آن، در این حوزه قابل بررسی به نظر می‌رسد.

توصیف وضع موجود (با اشاره ای به وضعیت کلی کتاب‌های جشنواره):

در مورد نحوه تخصیص و توزیع کتب حوزه تفکر و سبک زندگی، در این دوره از جشنواره ملاحظاتی قابل توجه بود. نکته اول اینکه در این دور داوری با چینشی متفاوت از کتب مواجه بودیم و جای کتب مهارت‌های زندگی برای رده سنی کودک و البته نوجوان در این گروه تقریبا خالی بود. با توجه به بین رشته‌ای بودن موضوع این نوع کتب ممکن است بسیاری از این دست کتب در گروه‌های دیگر برای بررسی ارسال شده باشد لکن با توجه به ملاحظات خاص این نوع کتب و اهمیت نوع بیان و ارائه مطلب در این سنخ موضوعات، پیشنهاد تمرکز این نوع کتب در یک گروه را داریم. نکته دوم فارغ از برخی کتب مبنایی یا کاربردی بخش جدی کتب ارسالی به این گروه در دو بخش قابل دسته بندی است بخشی که کاملا ناظر به والدگری نگارش شده بود مثلا در حوزه سواد رسانه ای تا تربیت جنسی و مراقبت از بچه‌های پیش از دبستان، و همچنین کتبی با موضوع خانواده و ازدواج و همسرداری که هرچند این کتب هم در نوع خود کتب مفید و قابل استفاده ای بودند لکن به نظر می‌رسد بیشتر با نگاه جوانان و زندگی بزرگسالان نگارش شده بود و در حوزه مهارتهای زندگی دانش‌آموزی و یا حتی آموزش ‌آن‌ها توسط والد یا آموزگار تنظیم و تالیف نشده بود. شاید بتوان برای مراحل بعدی حوزه‌ای را مجزا برای کتب خانواده تخصیص داد. همچنین مشکل دیگر این بود که کتب برجسته عمدتا از یک ناشر به خصوص بود و مشابهت زیاد کتب این ناشر با هم انتخاب را سخت می‌کرد. با توجه به ملاحظات خاص کتب این دوره، معیارهای ارزیابی و داوری آثار این گروه در این جشنواره موارد زیر بوده است: 1- تناسب با نیاز و زبان مخاطب عمومی و تخصصی نبودن مخاطب از حیث فرهنگ و نظام فکری 2- همسویی با اسناد بالادستی وزارت آموزش و پرورش و رویکرد تربیت اسلامی 3- جذابیت در طراحی و قالب ارائه مطلب اعم از نگارش، پاکیزگی و آراستگی ظاهری کتاب از حیث کیفیت چاپ، ویراستاری، صفحه آرایی و طراحی فعالیت‌های فعالانه ؛ 4- رویکرد بومی و پایبندی به ارزش‌های اسلامی، اخلاقی و انسانی؛ 5- تازگی و نو بودن موضوع و کمتر توجه شدن به آن در حوزه نشر داخلی. که مورد اخیر معیاری مهم برای تمایز بین موارد نهایی شد.

نقاط قوت کتاب‌ها: 

از نقاط قوت کتاب‌های مورد بررسی در جشنواره رشد امسال، تعداد بیشتری از آثار تالیفی و خصوصا با بومی و دینی بود و امید است این روند با تشویق و تبلیغ نهادهای مرتبط رو به فزونی برود

نقاط ضعف کتاب‌ها:

و در عین حال مهم ترین مشکل کتب ارائه شده در امسال جای خالی کتب حوزه کودک و نوجوان و خروج کتب حوزه تفکر و البته بسیاری موضوعات مرتبط با رشد فردی از این حوزه بود. نقطه ضعف جدی کتب موجود هم هرچند عمدتا تالیفی و نگاه بومی و اسلامی خوبی داشتند نگاه ضعیف به مولفه‌های زیبایی شناختی و توجه به مخاطب عمومی در طراحی قالب‌ها بود که می‌تواند در سالهای بعدی اصلاح شود.

ارائه پیشنهادهایی به منظور بهبود کیفیت کتاب‌ها به ناشران، پدیدآورندگان یا سیاست گذاران فرهنگی و...: 

در پایان به منظور بهبود کیفیت کتاب‌ها به ناشران، پدیدآورندگان یا سیاست گذاران فرهنگی پیشنهاد می‌شود که : 1- با نظارت تخصصی سازمان‌های ذی‌ربط، عناوین و محدودۀ محتوایی مهارت‌های زندگی بازتعریف و شفاف تر شود و با نیازسنجی دقیق و بومی ناظر به مخاطبین در رده های سنی مختلف نقشه جامعی به عنوان نقشه راه برای ترجمه و تالیف در این حوزه تهیه بشود. 2- پشتیبانی از کارهای گروهی و ناشرانی که در کنار آثار ترجمه‌ای نسبت به کتاب‌های تألیفی اهتمام دارد مورد توجه و تشویق قرار بگیرند . 3- ناشران و نویسندگان در آثار خود به جنبه‌های عملی و کاربردی و بومی مهارت‌های زندگی توجه جدی‌تری نشان دهند که این مهم لزوم نظارت دقیق‌تر و کارشناسی تر بر این نوع کتب را می طلبد. 5- تولید آثار مجموعه‌ای تألیفی و بومی با کیفیت محتوایی و هنری و فنی سطح بالا به‌ویژه برای کودکان و نوجوانان –مشابه آن‌چه در کتاب‌های ترجمه‌ای وجود است- مورد توجه بیشتر قرار گیرد

 

گروه مطالعات دینی

داوران این گروه عبارتند از:

یاسین شکرانی

سجاد طباطبایی نژاد

رضا سلامت پناه

بیانیه گروه:
مقدمه (کلیاتی کوتاه درباره جایگاه و اهمیت موضوع): 

هوالمنتخب
در روزگار ما، هویت ایرانی اسلامیِ نوجوانان و جوانان سرزمینمان، پژواک بلندی از خداجویی و عاملی برای رهایی از بندهای جهانِ پرفسون و دنیای سرمایه پرستِ است و راز این همه هجمه بر ما نیز پیداست: تا چراغ آیین و فرهنگ از کفِ ما بربایند و بیراهه را راه نشان دهند.
جشنواره رشد در این موج خیز، فانوسی است که میکوشد تا پیشِ پایی روشن کند و راهی گشاید و آثاری شایسته را نشان کرده و بر چشم دانش آموزان و معلمان بَرنِشانَد. از این روی بخش مطالعاتِ دینی کتاب رشد، کوشید تا با بررسی و داوری کتابهای واصله در این حوزه آنچه را که مناسبترین است را برگزیند. استواری علمی معرفتی و تناسب با مخاطبانِ حوزه تعلیم و تربیت دو اصلِ مهم این گزینش بوده است.

توصیف وضع موجود (با اشاره ای به وضعیت کلی کتاب‌های جشنواره): 
آنچه از کتابهای حوزه دین که در این جشنواره به دست ما رسید، جملگی سرمایه و ظرفیت های این عرصه نبود و جای بسیاری از کتابها و ناشران توانمند دینی خالی بود و این نقیصه ای مکرر است که هرساله تکرار می شود و جای آن دارد که اولیا و کاربدستان این جشنواره ترتیبی فراهم آورند تا کتابهای اصلی این حوزه مجال حضور و بروز یابند. با این حال از میان آثار ِ واصله کتابهای اندکی با رویکرد مخاطبان اموزش و پرورش و با نظرداشتِ نیازهای دینی و تربیتی ایشان نگارش شده بودند که البته درشمار آثار منتخب جای گرفتند.
نقاط قوت کتاب‌ها: 
از جمله مزایای این دوره، رشدِ برخی مولفان و ناشران باانگیزه ای است که میکوشند تا آثاری مستند به قرآن و کلام معصومان(ع) فراهم آورند و هم زبان و فضایی برای ارتباط خلاقانه با مخاطب بکارگیرند. این جریان نیازمند حمایت و تنظیم گری از سوی نهاد رسمی تعلیم و تربیت کشور است همچنین وجود برخی مجموعه های اعتقادی و معارفی چند جلدی از بزرگان و صاحب نظران عرصه تعلیم و تربیت از جمله دیگر نقاط قوت این جشنواره بود.
نقاط ضعف کتاب‌ها: 
۱.کمبود آثارِ پاسخگو به زیست و نیازهای نو شونده دانش آموزان در میان آثار پرشمار معارف دین بسیار به چشم می آید و شایسته است تا در معارف نگاری ما بیش از آنکه مطلوبیات مولفان و کتاب پردازان اصالت یابد، مطالبات و نیازهای جامعه دینی اولویت یابد. ۲. رواجِ همچنانِ کتابسازی و تبدیل مجالس و جلسات به کتابهای گفتاری، هنوز از جمله بیماری های رایج در حوزه نشر آثار دینی است که در این دوره نیز نمود داشته است. ۳. با آنکه ناشران خلاق و هنرور کم نیستند ولیکن هنوز بسیاری از آثار با ضعف های مفرط هنری و کتاب آرایی مواجهند. ۴. شمارگان محدود کتابها جدای از آنکه بازتابی از افول نشر کاغذی است ولیکن زنگ خطری برای متولیان فرهنگ و تعلیم و تربیت کشور نیز هست تا تدابیری فرهنگساز در این مساله اندیشه و اجرا نمایند.
ارائه پیشنهادهایی به منظور بهبود کیفیت کتاب‌ها به ناشران، پدیدآورندگان یا سیاست گذاران فرهنگی و...: 
۱. باز طراحی فرآیند مناسب برای حضور اکثریت کتابهای منتشره در عرصه مطالعات دین در این جشنواره ۲. چاره اندیشی برای معرفی و ترویج و بهره مندی جامعه تعلیم و تربیت از آثار منتخب و فرهنگسازی کتابخوانی در قالب جشنواره های مکمل جشنواره رشد در سطح مدارس ۳. کشف و هدایت ناشران و مولفان توانمند در مسیر تالیف و نشر کتاب های همسو با اهداف برنامه درسی ۴.سنجش مستمر اثربخشی جشنواره رشد نزد معلمان و دانش آموزان و بازآفرینی و بازطراحی فرایندهای مدیریت و اجرای جشنواره بر این اساس.

 

گروه داستان کودک

 

داوران این گروه عبارتند از:

حسن دولت آبادی

مسلم قاسمی

فهیمه شانه

نگین صدری زاده

زهرا محسنی فرد

بیانیه گروه:

گسترش روز افزون رسانه‌های دیجیتال سبب تهدید جایگاه کتاب و شوق کتابخوانی در میان کودکان ایرانی شده و کاهش چشمگیر تیراژ کتاب در کشور ما موجبات نگرانی‌های جدی صاحب‌نظران و اندیشمندان را فراهم کرده است. این در شرایطی است که با مراجعه به آمار سرانۀ مطالعه در جوامع پیشرفته درمی‌یابیم کتابخوانی و مطالعه از جایگاه ویژه ای برخوردار است و شوق مطالعه در میان مردمان آن جوامع همچنان وجود دارد. بی‌تردید برنامه‌ریزی‌های اصولی برنامه‌ریزان فرهنگی هر کشور یکی از عوامل حفظ شرایط مطالعۀ کتاب در آن مرزوبوم است. جای خرسندی است که وزارت آموزش‌و‌پرورش ایران نیز سال‌هاست که با برگزاری جشنوارۀ کتاب های کمک‌آموزشی رشد اقدام به شناسایی آثار برتر نویسندگان نموده و علاوه بر معرفی این آثار به علاقه‌مندان، زمینۀ تشویق ناشران را برای انتشار بیشتر این کتاب‌ها فراهم ساخته است. دو بخش از این جشنواره شامل داستان های خردسالان و داستان‌های کودکان است که امسال تعداد ۱۶۰ کتاب از سوی داوران این بخش‌ها مورد بررسی قرار گرفت.
هیئت داوران این بخش‌ها، پس از بررسی آثار، پیشنهادات خویش را به شرح ذیل اعلام می دارد:
1.از آنجا که نثر مترجمان صاحب‌قلم بخش مهمی از ادبیات هر کشور را در بر می‌گیرد، ضرورت آشنایی با تجارب صاحب‌نظران جهانی ایجاب می کند که ترجمۀ کتاب‌های داستان کودک دیگر کشورها نیز در بخشی مستقل در این جشنواره بررسی شوند.
2.به‌دلیل تفاوت‌های جدی داستان‌های تصویری بدون متن با داستان‌های مکتوب و مصور و تاتیرات گستردۀ این آثار بر بالندگی خلاقیت کودکان، پیشنهاد می شود این گونه آثار نیز مستقلاً بررسی و ارزیابی شوند.
3.پیشنهاد می‌شود در روند بررسی‌ و ارزیابی، کتاب‌های دربرگیرندۀ مجموعه چند داستان هم، مستقل از کتاب‌های دارای یک داستان بررسی شوند.
4. اینک که برگزاری بیست دوره جشنواره کتاب رشد به تولید گسترده ی این آثار یاری رسانده است، انتخاب فقط یک اثر برگزیده از میان تعداد کثیر کتاب های هر بخش کافی نیست. لذا پیشنهاد می‌شود حداقل سه اثر در هر بخش انتخاب و معرفی گردند تا هم موجبات دلگرمی و تشویق بیشتر نویسندگان و ناشران محترم فراهم شود و هم آثار توانای بیشتری در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد. 
5. با توجه به ضرورت اجتناب از آموزش مستقیم مفاهیم و ارزش‌های اخلاقی و انسانی در داستان، پیشنهاد می‌شود نویسندگان محترم به تمرکز بر عنصر لذت و سرگرمی به‌مثابۀ اصول جدی و مهم در داستان کودک توجه نمایند.
برای همۀ نویسندگان و ناشران اندیشمند کتاب‌های داستان که مهم‌ترین تولید کنندگان کتاب های کمک‌آموزشی هستند و نیز برگزارکنندگان محترم جشنوارۀ کتاب رشد، توفیق هرچه بیشتر آرزو می‌کنیم.

 

گروه داستان نوجوان

 

داوران این گروه عبارتند از:

مهری ماهوتی

حبیب یوسف زاده

یوسف قوجق

بیانیه گروه:

مقدمه

به یقین عصر حاضر را باید عصر نبرد روایت‌ها دانست. اینک، ما در جهانی زندگی می‌کنیم که در آن هر کس داستان‌پرداز بهتری باشد، مقبول‌تر و بر افکار مردم مسلط‌تر خواهد بود. شاید بارزترین مصداقِ اثر‌گذاری داستان را بتوان در مجموعه ماندگار «هزار‌ و‌ یک شب» سراغ گرفت. داستان‌های حیات‌بخشی که شهرزاد قصه‌گو با نقل آنها فرصتِ زندگی خود و دختران شهرش را روز‌به‌روز تمدید می‌کند و هر شب برای منصرف کردن پادشاه خون‌ریز از کشتن دیگران، طرحی نو می‌افکند تا اینکه در نهایت روح پریشان او را سامان می‌بخشد. شهر‌زاد قصه‌گو- به نمایندگی از تمام قصه‌گویان- به‌طور نمادین حیات‌بخش بودن قصه و داستان و تأثیر‌ آن در روح و جان آدمیان را گوشزد می‌کند. با این وصف، قصه و داستان می‌تواند احساسات و عواطف مخاطبان را جهت دهد. یا چنانکه «بِرنو بتلهایم» درکتاب «افسون افسانه‌ها» تاکید می‌کند: - داستان‌های بزرگ، انسان‌های بزرگ می‌پرورند. - با داستان می‌توان عواطف انسانی را در جهت خاصی هدایت کرد. - بدون تخیلات امیدبخش، ما برای مقابله با شوربختی‌های زندگی توان کافی نخواهیم داشت. کودکی و نوجوانی دورانی است که باید این تخیلات در آن تغذیه شوند. با این وصف، داستان‌های خوب می‌توانند برای مخاطب و بویژه نوجوانانی که دوره حساس بلوغ را طی می‌کنند و در آستانه نوعی تحولِ شناختی قرار گرفته‌اند، نقش «شبیه‌سازِ زندگی» را ایفا کنند. سوء‌تغذیه فرهنگی که امروز از آن رنج می‌بریم و مدام در جاده‌های زندگی از ما قربانی می‌گیرد، بی‌شک تا حد زیادی ناشی از این است که ما و فرزندانمان بدون سیر و سفر در داستان‌های ناب، سر از جاده‌های پر پیچ و خم زندگی در‌می‌آوریم و در عرصه اجتماعی تلفات بالایی داریم! خلاصه اینکه، یک ملت با‌هویت تا زمانی به حیات خود ادامه می‌دهد که بتواند ارزش‌های متعالی خود را در فرزندانش تداوم ببخشد و برای چنین استمراری هیچ‌ چیز با داستان‌های شور‌انگیز که بر روح و جان مخاطب رسوخ نماید، برابری نمی‌کند. از این رو، غربال‌گری داستان‌ها و ارائه نمونه‌های اثر‌گذار و ارزنده آنها به مخاطبان، اهمیتی مضاعف می‌یابد که امید می‌رود این مهم بیش از پیش در جشنواره کتاب رشد مورد عنایت قرار گیرد و از طریق ارتباط هر چه فرا‌گیر‌تر با ناشران و نویسندگان این عرصه، در تغذیه معنوی فرزندان این مرز و بوم نقش‌آفرینی کند.

توصیف وضع موجود (با اشاره ای به وضعیت کلی کتاب‌های جشنواره): 
در بخش رمان و داستان کوتاه نوجوان که در پی فراخوان سراسری و توسط ناشرات ذیربط به دبیر‌خانه جشنواره تحویل شده بودند، در مجموع ۷۸ عنوان کتاب در چرخه داوری قرار گرفتند. که از این تعداد، ۵۵ عنوان آثار ترجمه و باز‌نویسی و ۲۳ عنوان آثار تالیفی خلاق بودند. گروه داوری در مرحله اول به این تصمیم رسیدند که اولاً قضاوت در خصوص آثار ترجمه مستلزم تطبیق آنها با نسخه‌های اصلی(لاتین) است، دوما قوت یا ضعف اثر بیشتر به نویسنده اصلی باز‌می‌گردد تا مترجم، و تقدیر از مترجم حتی اگر بر آن اصرار داشته باشیم، نیازمند مقدمات و تمهیداتی است که فعلاً فراهم نشده‌اند. لذا با اتفاق نظر داوران، آثار ترجمه از گردونه داوری کنار گذاشته شدند تا انتخاب، محدود به آثار نویسندگان کشورمان باشد. در این میان، سطح کیفی آثار نسبت به سال گذشته تغییر محسوسی نداشت. به‌طوری که گروه داوری از میان تمام رمان‌ها و مجموعه داستان‌های مورد بررسی، پنج اثر را شایسته نامزدی جشنواره تشخیص داد که عبارتند از: ۱. آتشگاه، نوشته احمد مدققی، انتشارات «صاد» ۲. رد انگشت‌های اصلی، نوشته حسین قربانزاده‌خیاوی، انتشارات «سوره مهر» ۳. گرگ‌های دهکده برفی، نوشته منصور علیمرادی، انتشارات «مدرسه» ۴. کلاس‌مخفی، نوشته محمد‌کاظم اخوان، انتشارات«پیدایش» ۵. شوپه، نوشته حمید‌رضا یعقوب‌زاده، انتشارات «قصه و داستان» گروه داوری از میان این نامزدها، یک اثر به عنوان کتاب برگزیده سال و یک اثر را به عنوان کتاب شایسته تقدیر تشخیص داد که در آیین اختتامیه جشنواره به اطلاع عموم خواهد رسید.
نقاط قوت کتاب‌ها: 
به‌رغم کم‌تعداد بودن آثار قابل قبول و بر‌خوردار از معیار‌های پذیرفته شده داستان‌پردازی، برخی آثار، از جمله نامزدهای جشنواره توانسته بودند به سطح کیفی خوبی دست یابند و در بهره‌گیری هنرمندانه از عناصر داستانی و خلق آثاری جذاب، باور‌پذیر و برخوردار از درون‌مایه تاثیر‌گذار، موفق عمل نمایند. نو‌آوری درانتخاب موضوع داستان‌ها و توجه به نیازهای روان‌شناختی و هویتی مخاطبان از جمله جنبه‌های بارز آثار این دوره بوده است.
نقاط ضعف کتاب‌ها: 
بخش قابل توجهی از کتاب‌های بررسی شده در این دوره به دلیل پاره‌ای ضعف‌ها که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود، به عنوان کالاهای فرهنگی که تاثیر نا‌خود‌آگاه بر دیدگاه‌ها و حتی رفتار مخاطبان دارند، از سطح کیفی قابل بالا و قابل توصیه به مخاطبان برخوردار نبودند.
ارائه پیشنهادهایی به منظور بهبود کیفیت کتاب‌ها به ناشران، پدیدآورندگان یا سیاست گذاران فرهنگی و...: 
۱. در میان آثار، کتاب‌هایی مشاهده می‌شدند که چاپ اول آنها سال‌ها قبل بوده و با تعویض ناشر، به عنوان چاپ اول معرفی شده بودند. لذا جا دارد ناشران محترم برای احترام به مخاطبان و پیشگیری از خطا در جشنواره‌های فرهنگی، حتما این قبیل اطلاعات را در شناسنامه کتاب‌ها درج نمایند. ۲.پیشنهاد می‌شود ناشران محترم بویژه در انتشار آثار داستانی، از مشورت تیم‌های کارشناسی زبده استفاده نمایند تا اولا کمتر شاهد آثار کم‌مایه باشیم، دوماً بازدهی بالاتر سرمایه‌گذاری خود را تضمین نمایند. ۳. جا دارد، سیاست‌گذاران محترم فرهنگی با تعریف مشوق‌هایی منطقی از آثار برتر حمایت نمایند و با اقداماتی از قبیل، خرید شمارگان قابل توجهی از این آثار برای تجهیز کتابخانه‌های مدارس و کتابخانه‌های عمومی، قابلیت دسترسی به آثار فاخر و اثر‌گذار را ارتقا بخشند. همچنین جا دارد، نظام تعلیم‌و‌تربیت از طرق مختلفی همچون تولید محتوای با‌کیفیت در مجلات رشد، شبکه شاد، شبکه ملی مدارس(رشد) و غیره به پرورش قریحه ادبی دانش‌آموزان و آینده‌سازان میهن اسلامی، توجه ویژه مبذول نمایند. در این راستا تقویت مرکز بررسی آثار مجلات رشد و اندیشیدن تمهیداتی برای برپایی دوره‌های آموزش نویسندگی در مناطق آموزش‌و‌پرورش می‌تواند راهگشا باشد.

 

گروه خاطره نگاری

 

داوران این گروه عبارتند از:

رحیم مخدومی

محمدحسین کریمی‌پور

امیرشهریار امینیان

جواد کامور بخشایش

بیانیه گروه:
مقدمه (کلیاتی کوتاه درباره جایگاه و اهمیت موضوع): 

برترین شاهکارهای ادبی جهان با موضوع جنگ به نگارش درآمده. تولیدکنندگان بازیهای رایانه ای بازیهای جنگی را از دوران طفولیت وارد زندگی کودکان می کنند. این میزان توجه به جنگ به دلیل جذابیت آن است. دفاع مقدس به رغم برخورداری از آن جذابیت، فاقد بدآموزیهای جنگ است. کودکان و نوجوانان را باید با فرهنگ دفاع مقدس و قهرمانان دفاع، که شهدا و ایثارگران هستند، آشنا کرد.

توصیف وضع موجود (با اشاره ای به وضعیت کلی کتاب‌های جشنواره): 
کتب موجود آیینه تمام نمای ادبیات دفاع مقدس نیست. هم به لحاظ کیفی، هم به لحاظ کمی. اگر رصد خوبی در حوزه ادبیات دفاع مقدس صورت بگیرد و در ایام فراخوان، اطلاع رسانی فراگیر باشد، شاهد آثار بهتری خواهیم بود.
نقاط قوت کتاب‌ها: 
موضوع کتابها هم به لحاظ تنوع و هم به لحاظ اهمیت و جاذبه مطلوب است. این کتابها توانایی ارتباط با دانش آموزان و ایفای نقش اسطوره و الگو را داراست.
نقاط ضعف کتاب‌ها: 
محدود بودن تعداد ناشرانی که آثارشان در این جشنواره عرضه شده. محدود شدن آثار انتخابی. فقط به گروه سنی ه (متوسطه دوم) و کم توجهی به گروههای سنی ب،ج،د (دو دوره ابتدایی.و متوسطه اول)
ارائه پیشنهادهایی به منظور بهبود کیفیت کتاب‌ها به ناشران، پدیدآورندگان یا سیاست گذاران فرهنگی و...: 
اطلاع رسانی هوشمند و فراگیر استفاده از ظرفیت تشکلهای فعال و صاحب تجربه در حوزه نشر دفاع مقدس از جمله (مجمع ناشران دفاع)مقدس. بستر سازی برای تولید بیشتر و کیفی تر برای گروههای سنی ب،ج،د

گروه شعر

داوران این گروه عبارتند از:

محمدمهدی سیار

بابک نیک طلب

سید حبیب نظاری

گروه علوم کاربردی

داوران این گروه عبارتند از:

افشار بهمنی

محمدرضا شکرریز

محمد نیک افروز

پرستو آریانژاد

بیانیه این گروه:

بنام خداوند بزرگ و مهربان
بیستمین دوره جشنواره ملی کتاب رشد در حالی به ایستگاه پایانی می رسد که حوزه تولید، تالیف و انتشار کتابهای آموزشی به دلیل شیوع ویروس کرونا در جهان، با چالش های متعددی روبرو بوده و فرصت‌های بسیاری را تا حد زیادی از دست داده‌ است. اما در عین حال با خلاقیت کودکان و نوجوانان، خانواده‌ها و ناشران عزیز و با استفاده از ظرفیت‌های ارتباطی جدید، از همین چالشها به عنوان فرصتی برای رشد کتاب‌خوانی می توان بهره برد. هیئت داوران گروه علوم کاربردی بیستمین جشنواره ملی رشد، پس از مطالعه و بررسی کتابهای رسیده به دبیرخانه جشنواره، کتاب‌های برگزیده و تقدیری را انتخاب و حاصل نقد‌ها و نظرات خود را به شرح زیر اعلام می دارند:
۱- هیئت داوران، خرسندی و مسرت و تشکر ویژه خود را از ارسال کتابهای مختلف در علوم کاربردی بوسیله ناشران عزیز اعلام میدارد.
2- تغییرات گسترده اجتماعی و سیر شتابان رشد و تکوین علم و دانش، ایجاب می‌نماید که همگام با رشد دامنه دانش و فناوری، به چگونگی کاربست ساحت های مختلف متناسب با نیاز‌های روز و توجه به برنامه درسی ملی و نیازهای آموزشی، توجه بایسته‌ای از طرف نویسندگان، پژوهشگران و اهالی دانش در کتابهای آموزشی صورت بگیرد.
3- با وجود به تنوع کتاب‌ها و تغییرات مناسب در ظاهر و طراحی جلد و شکل کتاب ها، جای خالی ویراستاری مجرب و متن شناس به عنوان همراه و راهنمای نویسنده، بخصوص در کنار نویسندگان جوان، می‌تواند به بهبود و ارتقاء متن کمک شایانی کند. از سوی دیگر، ویراستار علمی، به ویژه در بخش کتاب‌های کمک آموزشی شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش، ضرورتی انکارناپذیر است.
4- ضمن ابراز امتنان از ناشران و اهالی صنعت چاپ در همراهی با نویسندگان با وجود چالش‌های مختلف حرفه ای، انتظار میرود در ارتقای روزافزون کیفیت علمی کتاب‌های آموزشی و متناسب سازی محتواها با برنامه درسی بسته های تربیت و یادگیری، تلاش مداومی صورت گیرد.
5- سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دست‌یاری خود را به سمت نویسندگان، مترجمان و اهالی تفکر و پژوهش، دراز می‌کند و امیدوار است در سال‌های آینده شاهد درخشش بیشتر کتابهای حوزه فنی و حرفه ای و کاردانش باشیم.

 

گروه فرهنگ و هنر

داوران این گروه عبارتند از:

وحید گلستان

محمد آدرفر

سید مصطفی زراوندیان

بیانیه گروه:
مقدمه (کلیاتی کوتاه درباره جایگاه و اهمیت موضوع): 

تفکر و بازتفکر در اندیشه ها، نیاز مستمر همه ی ماست و کتاب است که نسبت مان را با خود، با جهان شگفت انگیز، با دیگران و با خدای خود به شکلی اثربخش جهت می دهد، نو به نو و همیشگی، و در نسبت با "فرهنگ" ، به عنوان پدیداری زنده و پویا، بس پر اهمیت تر است.

توصیف وضع موجود (با اشاره ای به وضعیت کلی کتاب‌های جشنواره):
هر چند جریان تالیف و بالاخص نشر نیاز به حمایت و توجه جدی دارد و مجموعه ای از تلاشهای متنوع ، قبل و بعد از جشنواره، نیاز است تا به مطلوب نزدیک شود، اما نکته حائز اهمیت آن است که کتابهای مورد داوری در بخش "فرهنگ و هنر" مسطوره قابل دفاع از کمیت و کیفیت موجود هم نبوده و ضروری است در شیوه جذب اثر به دبیرخانه و اشاعه جشنواره برای ادوار آتی تفییری در شیوه جذب اثر مد نظر قرار گیرد.
نقاط قوت کتاب‌ها: 
- توجه به حوزه رسانه ها و فضای دیجیتال توسط مولفین، مترجمین و انتشارات مختلف که نشان از یک نیازسنجی عمومی دارد. - توجه به رویکرد تربیتی ، و دارا بودن ارزشهای آموزشی در غالب آثار این بخش.
نقاط ضعف کتاب‌ها: 
- شمار اندک کتاب های این بخش نسبت به حوزه وسیع زمینه ای و تعدد موضوعات - نبود تنوع کافی کتاب ها در همه ی رشته های هنری
ارائه پیشنهادهایی به منظور بهبود کیفیت کتاب‌ها به ناشران، پدیدآورندگان یا سیاست گذاران فرهنگی و...: 
- تغییر و توسعه در شیوه جذب آثار - اشاعه بیشتر جشنواره - معرفی و ایجد فرصت های متنوع برای کتاب های برگزیده و تقدیری - ایجاد حمایت های مختلف در طول سال از مولفین و مترجمین در راستای جشنواره - ایجاد فعالیت های تکمیلی برای دانش آموزان و معلمان در راستای جشنواره - مطالعه و پژوهش پیرامون نیازسنجی کتاب ها با مخاطب بالاخص دانش آموز و در اختیار قرار دادن نتیجه مطالعه به ذی نفعان

خسرو داودی-مریم انصاری-الهام رخشنده

 

گروه دانش‌افزایی

داوران این گروه عبارتند از:

مریم انصاری

الهام رخشنده دوست

خسرو داودی

بیانیه گروه:

مقدمه (کلیاتی کوتاه درباره جایگاه و اهمیت موضوع): 

کتاب های کمک آموزشی نقش مهمی در تکمیل برنامه های درسی دارند و به عنوان آثارو رسانه ی مکتوب می توانند وجوهی از برنامه درسی را که در کتاب های درسی به آنها کمتر پرداخته می شود، پوشش دهند. از این بابت این نوع از کتاب ها همیشه در کانون توجه دانش آموزان و خانواده های آنها قرار می گیرد. بازار فروش نیز موید این نکته می باشد.

توصیف وضع موجود (با اشاره ای به وضعیت کلی کتاب‌های جشنواره): 
جشنواره امسال یک ویژگی مهم داشت و آن هم تجمیع تمام کتاب های کمک آموزشی در تمام رشته ها و موضوعات بود به همین علت هم تعداد آثار رسیده به این مرحله زیاد بود و هم تنوع آنها مقایسه و انتخاب را برای هیات داوران دشوار می کرد. در مجموع از 109 اثر رسیده به جشنواره در مرحله اول کتاب ها با نظر داوران غربالگری شد تا فرصت بیشتر به بررسی دقیق تر آثار منتخب فراهم کند به این ترتیب تعداد عنوان کتاب یا مجموعه به مرحله نهایی داوری رسیدند. در مجموع با احتساب کتاب های مجموعه های منتخب تعداد 43 کتاب در این مرحله بررسی شدند. از این میان تعداد 6 اثر (مجموعه ) شامل 31 جلد کتاب نامزد دریافت جایزه شدند. هیات داوران با توجه به جمیع جهات دو مجموعه (شامل 3 و 4 جلد کتاب) را شایسته تقدیر و یک مجموعه دو جلدی را به عنوان برگزیده این جشنواره انتخاب کرد.
نقاط قوت کتاب‌ها: 
از نقاط قوت جشنواره امسال به تعداد قابل توجه کتاب های تالیفی در این مرحله می توان اشاره کرد. تمام عناوین منتخی و عمده آثار نامزده شده تالیفی بودند و امیدواریم این روند در سال های بعد نیز ادامه داشته باشد. هم چنین تعدا قابل ملاحظه ای از آثار رسیده به جشنواره به موضوعات محیط زیستی و توجه به حفظ محیط زیست، بقای جانوران و گیاهان و مصرف درست پرداخته بودند.
نقاط ضعف کتاب‌ها: 
کماکان کتاب های ترجمه ای که اغلب آنها به بومی سازی نیز توجه ندارند در بین کتاب ها دیده می شود. ساده تر بودن تولید چنین کتاب هایی و هم چنین پر هزینه بودن کتاب های تالیفی به خصوص آثاری که نیاز به تصویر سازی های جذاب یا عکاسی های حرفه ای دارند، ناشران را به طور طبیعی به سمت کتاب های ترجمه ای سوق می دهد.
ارائه پیشنهادهایی به منظور بهبود کیفیت کتاب‌ها به ناشران، پدیدآورندگان یا سیاست گذاران فرهنگی و...: 
در این دوره کتاب با مخاطب معلم و دانشجویان مرتبت با کار معلمی وجود نداشت. اغلب ناشران نسبت به این موضوع کم توجه هستند و دلیل آن عدم وجود بازار مناسب است و در این خصوص مسولان آموزشی باید راهکارهای حمایتی از جمله خریدهای سازمانی را در پیش بگیرند تا ناشران کتاب ها به این موضوع تمایل پیداکنند. از طرفی دیگر ناشران نیز می توانند در میان آثار خود جایی برای این موضوع باز کنند.

گروه مطالعات اجتماعی

داوران این گروه عبارتند از:

سیدمهدی باقریان

علی اکبر ناسخیان

لطیف عیوضی

محمد صادقیان

سیده سمیه طباطبایی

بیانیه گروه:
مقدمه (کلیاتی کوتاه درباره جایگاه و اهمیت موضوع): 

«ن والقلم و ما یسطرون»

روزِ تنعم و شبِ عيش و طرب مرا/ غير از شبِ مطالعه و روزِ درس نيست. شايد مطلوبِ جشنوارة كتابِ رشد اين باشد كه بر مدار تربيت و يادگيري، مرز كتاب درسي، كمك درسي و غيردرسي را کم­رنگ کند تا مخاطبان را با كتاب و كتاب خواني دم خور و مأنوس سازد و براي تلاقي توليد، توزيع و مصرف فرهنگي و تربيتي، همة كنشگران عرصه تربيت را مخاطب ساخته و گرد هم آورد. بي­شك اين هدف، توش و توان و همت و حميتي مي­طلبد كه شاید بيش از رزقِ مقسوم جشنوارۀ کنونی به نظر آید، ولي بي­ترديد همين ظرفيت و قابلیت موجود نيز پذيرفتني و چه بسا ستودني است و به هيچ بها و بهان ه­اي نبايد آن را مهمل و عاطل گذاشت و بر اهالي فرهنگ و تربيت است كه براي كارايي و اثربخشي آن همت کنند.   

توصیف وضع موجود (با اشاره ای به وضعیت کلی کتاب‌های جشنواره): 
هيچ نوشته و محصول فرهنگي بدون مخاطب نيست. بهتر بگوييم همواره نوشته اي كه مخاطب معين دارد از وزانت و وثاقت بيشتري برخوردار است. مخاطبان جشنوارة كتاب رشد همة كنشگران عرصه تربيت اعم از خانواده ها، دانش آموزان، آموزگاران، هنرآموزان، دبيران، كارشناسان، مديران و سياستگزاران كشورند. همچنان در حوزة گسترده و متنوعِ مطالعات اجتماعي و فرهنگي به نيازهاي هيچ كدام از مخاطبان به صورت ويژه توجه نمي شود و اقتضائات و سلايق آنان به طور خاص مطمح نظر قرار نمي گيرد و جشنوارۀ رشد در هدايت و جلب توجه ناشران، هنرمندان، نويسندگان و مترجمان به اين سو و رفع اين مشكل همواره در آغاز راه است.
نقاط قوت کتاب‌ها: 
آنچه از کتاب‎های حوزة مطالعات اجتماعي و فرهنگي در این دوره از جشنواره به دست ما رسید، تمامي محصولات این عرصه نبود و جای بسیاری از کتاب‎ها و ناشران خالي بود و این نقیصه هرساله تکرار می‎شود. اين شرايط، اقتضا مي كند دست اندرکاران جشنوارۀ رشد از يك سو و ناشران و نويسندگان از سوي ديگر براي حضور و بروز کتاب‎های این حوزه، همت كنند و چاره بيانديشند. به هر تقدير از میان آثار رسيده نيز کتاب‎های پرشماري در شِمار آثار منتخب قرار نگرفت. هيأت داوران با دقت و ملاحظه جميع جهات از كتاب هاي تأليفي، يك مجموعة 5 جلدي و يك كتاب مستقل را شايسته تقدير دانست. کتاب های ترجمه‎ای در بین کتاب هاي رسيده به جشنواره از كمّيت قابل توجهي برخوردارند. علي رغم استانداردها و شاخص هاي مورد تأكيد جشنواره چند مورد از كتاب هاي ترجمه اي كه از كيّفيت خوبي برخوردار بودند در عِداد آثار منتخب قرار گرفتند و دو مورد آن نيز شايستة تقدير، قلمداد شدند. نفس ترجمه و درس آموزي از ديگر فرهنگ ها، مطلوب و در مواردي ضروري است به ويژه در جايي كه اين آثار به شيوة فعُال و خلُاق و متناسب با هويت فرهنگي جامعه و نيازها و مسائل آن انتخاب مي شوند ولي حتماً بايد مراقبت كرد كه ساده تر بودن تولید کتاب‎های ترجمه اي و هم چنین پر هزینه و دشوار بودن کتاب های تألیفی به خصوص توليد آثار فاخر، مؤثر و مورد نياز مخاطبان ويژة جشنوارة رشد، ناشران را به سمت کتاب های ترجمه ای سوق ندهد.
ارائه پیشنهادهایی به منظور بهبود کیفیت کتاب‌ها به ناشران، پدیدآورندگان یا سیاست گذاران فرهنگی و...: 
بايد تأكيد كرد كه عواملي چند همچون اقتصاد نشر و وضعيت بازار كتاب و فرهنگ كتاب و كتاب خواني و ... مي تواند ضريبِ آثارِ مخربِ غفلت ها، كم توجهي ها و سوء تدبيرها را به گونه اي افزايش دهد كه لطمات جبران ناپذيري به پيكرۀ فرهنگ و تربيتِ جامعه وارد سازد.كميّت و كيفيّت توليدات حوزة مطالعات اجتماعي و فرهنگي سهم ويژه اي در رشد و تعالي هويت فرهنگي ما دارند و افت و خيزهاي آن از اهميت بي بديلي برخوردار است. بي شك اين نقش و سهم از شاهراه تعليم و تربيت رسمي و عمومي، اهميت فزاينده می یابد. لذا کشف و هدایت ناشران و مؤلفان اصيل، فاخر و توانمند براي تألیف و نشر کتاب های همسو با برنامۀ درسي و تربيتي كشور از طريق جشنواره رشد و البته ارزيابي مستمر كارايي و اثربخشی خود جشنواره، در نزد همة كنشگران تربيت و بازخواني و بازسازي فرایندهای آن، بر اين اساس، پيشنهاد مي گردد. والحمدالله رب العالمین